Narodowe Święto Niepodległości – jak Polacy obchodzili je na przestrzeni lat

Daniel Bogrec 2024-11-11
UDOSTĘPNIJ:
Obraz autorstwa Edwarda Okunia „Marszałek Józef Piłsudski” z 1919 roku. (Fot. PAP)
Obraz autorstwa Edwarda Okunia „Marszałek Józef Piłsudski” z 1919 roku. (Fot. PAP)
Narodowe Święto Niepodległości, obchodzone 11 listopada, jest jednym z najważniejszych dni w polskim kalendarzu narodowym, przypominającym o odzyskaniu przez Polskę suwerenności w 1918 roku po 123 latach zaborów. Historia jego obchodów zmieniała się jednak dynamicznie, zależnie od sytuacji politycznej i historycznej kraju.

11 listopada – obchody Święta Niepodległości na przestrzeni lat 


 

Międzywojnie: Powstanie święta i pierwsze obchody


11 listopada 1918 roku zakończyła się I wojna światowa, a Polska, po ponad wieku zaborów, odzyskała niepodległość. Data 11 listopada symbolizowała przejęcie dowództwa nad wojskiem przez Józefa Piłsudskiego i była momentem przełomowym dla nowo odradzającego się państwa. 


ZOBACZ TAKŻE: 106. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości


W 1937 roku Sejm ustanowił 11 listopada oficjalnym Narodowym Świętem Niepodległości, co uczyniło je pierwszym i najważniejszym świętem państwowym w Polsce. Obchody miały charakter patriotyczny i państwowy – organizowano parady wojskowe, składano kwiaty przy pomnikach bohaterów narodowych i urządzano liczne akademie. W tych latach silnie podkreślano rolę Marszałka Piłsudskiego jako ojca niepodległości, a w obchodach uczestniczyły władze państwowe, organizacje młodzieżowe, harcerskie i wojskowe. Niestety, regularne świętowanie przerwał wybuch II wojny światowej w 1939 roku. 

II wojna światowa i okupacja: zakaz obchodów 11 listopada


W czasie II wojny światowej obchodzenie Święta Niepodległości było zakazane przez niemieckiego i sowieckiego okupanta. Jednak mimo surowych restrykcji, Polacy starali się w sposób symboliczny upamiętniać ten dzień, narażając się na represje. Organizowano potajemne spotkania, a w miastach pojawiały się symbole Polski Walczącej i napisy nawołujące do pamięci o niepodległości. 


Dla Polaków Święto Niepodległości było wyrazem sprzeciwu wobec okupantów, a symbolem walki stali się również żołnierze Armii Krajowej oraz inne podziemne organizacje walczące o wolność. 


ZOBACZ TAKŻE: „Iskry Niepodległej” w Gdańsku


 

Okres PRL: próba wymazania Święta Niepodległości


Po zakończeniu II wojny światowej Polska znalazła się w strefie wpływów ZSRR, co miało wpływ na politykę historyczną i narodowe święta. W 1945 roku komunistyczne władze zlikwidowały obchody Święta Niepodległości, zastępując je obchodami rocznicy wyzwolenia przez Armię Czerwoną, ustanowionymi na 22 lipca. 


Władze PRL unikały upamiętniania dnia 11 listopada, który kojarzył się z Piłsudskim oraz II Rzeczpospolitą. W tym czasie jednak środowiska niepodległościowe, harcerze i działacze opozycyjni organizowali prywatne uroczystości i nabożeństwa w intencji Ojczyzny. Mimo represji, święto to było żywe w sercach Polaków, a szczególnie w okresach napięć społecznych, jak np. podczas stanu wojennego, nabierało ono symbolicznego znaczenia. 


 ZOBACZ TAKŻE: Festiwal Gęsiny w Swołowie


Po 1989 roku: powrót do tradycji Święta Niepodległości


Po transformacji ustrojowej w 1989 roku i upadku komunizmu, Sejm przywrócił Narodowe Święto Niepodległości, które od tej pory mogło być oficjalnie obchodzone. Powróciły państwowe uroczystości, a 11 listopada zyskał nową rangę jako symbol wolnej Polski.