Święto Trzech Króli zamyka okres świętowania Bożego Narodzenia. Wiąże się z biblijną historią mędrców ze wschodu, którzy przybyli do Betlejem po narodzeniu Jezusa, by oddać mu pokłon. Przyjęto, że mędrców było trzech, ze względu na ilość darów opisanych w Ewangelii św. Mateusza. Według niej Jezus Chrystus otrzymał mirrę, kadzidło i złoto. Chociaż w Ewangelii nie zostały podane imiona przybyszy, w późniejszych wiekach nadano im miano: Kacper, Melchior i Baltazar. Wierni piszą również kredą na drzwiach swoich domów symbole ich imion: k+m+b, co jest symbolicznym błogosławieństwem domostwa i przynosi ochronę oraz dobro na nowy rok.
W 2011 roku w Polsce święto Trzech Króli zostało ustanowione dniem wolnym od pracy. Przed tym okresem obowiązywało również w tej formie w dwudziestoleciu międzywojennym oraz po II wojnie światowej od roku 1951 do 1960. Uroczystość przypadająca na 6 stycznia jest również jedną z trzech dat uznawanych za odpowiedni moment na rozebranie choinki. Oprócz tego dopuszczalne jest to w Niedzielę Chrztu Pańskiego, która w tym roku przypada na 12 stycznia. Ostatecznym terminem jest 2 lutego, czyli święto Ofiarowania Pańskiego.
Orszaki Trzech Króli zaczęto organizować w Polsce stosunkowo niedawno, bo dopiero na początku XXI wieku. Zwyczaj organizowania orszaków ma na celu upamiętnienie biblijnej historii mędrców ze Wschodu, którzy przybyli do Betlejem, aby oddać hołd nowo narodzonemu Jezusowi. W Polsce obchodzenie tego dnia w formie barwnych, pełnych radości procesji stało się sposobem na ożywienie tradycji, połączenie religijnych obrzędów z zabawą oraz integrację społeczności lokalnych.
Podczas orszaków uczestnicy – zarówno dzieci, jak i dorośli – przebierają się za Trzech Króli, pastuszków, aniołów i inne postacie biblijne. Orszaki rozpoczynają się zazwyczaj od mszy świętej, a następnie uczestnicy w radosnej procesji przechodzą ulicami miast. Towarzyszą im głośne śpiewy kolęd, które niosą się przez ulice, tworząc atmosferę radosnego świętowania.
Hasło tegorocznego Orszaku Trzech Króli to „Kłaniajcie się królowie!”. Tematyka wydarzenia nawiązuje do dwóch ważnych rocznic: 2025-lecia Narodzin Chrystusa, ogłoszonego przez papieża Franciszka Rokiem Jubileuszowym, oraz 1000-lecia koronacji pierwszego polskiego króla, Bolesława Chrobrego.
Orszak Trzech Króli w Gdańsku fot. Grzegorz Mehring/www.gdansk.pl We Francji na 6 stycznia serwowane jest Gallette des Rois, czyli "ciasto królewskie", które wypełnione jest masą migdałową. W środku wypieku ukryte jest ziarenko fasoli, lub coraz częściej migdał bądź porcelanowa figurka przedstawiająca Jezusa. Osoba, która okaże się znalazcą do końca wieczora może nosić specjalnie przygotowaną na tę okazję koronę. W Polsce ten zwyczaj przyjął się już w XVI wieku, ale dotyczył zazwyczaj dzieci, a za wypiek służyły słodkie rożki. Zabawa w "króla migdałowego" odbywa się jeszcze w niektórych domach, ale należy do rzadkości.
